این تحلیل بدون در نظر گرفتن اینکه ایران توانایی بستن تنگه هرمز را دارد یا ندارد، با این پیش فرض نوشته شده است که ایران این گذرگاه استراتژیک دریایی را بسته باشد. از این منظر در این تحلیل به نتایج و عواقب این کاربه ویژه بر بازار جهانی نفت پرداخته شده است. تنگه هرمز یکی از مهمترین گذرگاه‌های انرژی جهان است که حجم قابل توجهی از نفت خام و گاز طبیعی مایع (LNG) از آن عبور می‌کند. اگر ایران این تنگه را ببندد، پیامدهای گسترده‌ای برای اقتصاد جهانی و بازار انرژی در پی خواهد داشت.
در حال حاضر روزانه حدود 17 تا 20 میلیون بشکه نفت خام از این تنگه عبور می‌کند که تقریباً 20 درصد از مصرف جهانی نفت را تشکیل می‌دهد. انسداد این مسیر می‌تواند باعث کاهش شدید عرضه نفت شود و قیمت جهانی نفت را به سطحی بی‌سابقه برساند.
کاهش عرضه به معنای افزایش قیمت‌ها خواهد بود. برخی تحلیل‌ها نشان می‌دهند که در چنین شرایطی، قیمت نفت ممکن است به بیش از ۲۰۰ تا ۳۰۰ دلار در هر بشکه برسد. کشورهایی مانند چین، ژاپن، کره جنوبی و کشورهای اروپایی که به نفت خلیج فارس وابسته هستند، با بحران انرژی مواجه خواهند شد. افزایش قیمت نفت باعث افزایش هزینه حمل و نقل، تولید و در نتیجه تورم در سراسر جهان خواهد شد.
از آنجاییکه کشورهای صادرکننده نفت در منطقه به شدت به تنگه هرمز وابسته هستند اقداماتی را برای کاهش این وابستگی انجام داده‌اند.
امارات خط لوله حبشان-فجیره را ساخته که می‌تواند روزانه 1.8 میلیون بشکه نفت را به بندر فجیره در دریای عمان انتقال دهد. این خط لوله تا حدی می‌تواند موجب کاهش وابستگی امارات به تنگه هرمز شود.
عربستان نیز دارای خط لوله شرق به غرب (Petroline) است که نفت را از مناطق شرقی این کشور به بندر ینبع در دریای سرخ منتقل می‌کند. ظرفیت این خط لوله حدود 5 میلیون بشکه در روز است.
عراق نیز بخشی از نفت خود را از طریق خط لوله کرکوک-جیهان به ترکیه صادر می‌کند. با این حال این مسیر ظرفیت محدودی دارد (حدود 1.6 میلیون بشکه در روز) و نمی‌تواند جایگزین کاملی برای تنگه هرمز باشد.
قطر که بزرگ‌ترین صادرکننده گاز طبیعی مایع (LNG) در جهان است، تقریباً تمام صادرات گازی خود را از طریق تنگه هرمز انجام می‌دهد. این کشور فاقد مسیر جایگزین است و به شدت آسیب پذیر خواهد بود. کویت و بحرین هم گزینه جایگزین قابل توجهی ندارند و صادرات نفت آنها به شدت وابسته به تنگه هرمز است.
در مجموع ظرفیت خطوط لوله جایگزین برای صادرات نفت از خلیج فارس کافی نیست. حتی اگر عربستان، امارات و عراق از مسیرهای جایگزین استفاده کنند، باز هم حدود 10 تا 12 میلیون بشکه نفت در روز نمی‌تواند به بازار جهانی برسد. بنابراین بسته شدن تنگه هرمز بحران بزرگی را در بازار جهانی انرژی ایجاد خواهد کرد و باعث بی‌ثباتی شدید در اقتصاد جهانی خواهد شد. باید توجه داشت که عبور از مسیرهای جایگزین مانند خط لوله‌های زمینی هزینه بیشتری دارد و باعث افزایش هزینه‌های حمل و نقل و تورم جهانی خواهد شد.
اما بسته شدن تنگه هرمز از سوی ایران حتما با واکنش هایی از سوی قدرت های جهانی و کشورهای خارج از منطقه روبرو خواهد شد. آمریکا همواره تأکید کرده که تنگه هرمز را باز نگه خواهد داشت و احتمالاً در صورت بسته شدن این مسیر، با استفاده از ناوگان نظامی خود در منطقه به اقدامات نظامی متوسل خواهد شد. همچنین ممکن است برای مقابله با کمبود نفت از ذخایر استراتژیک نفتی خود استفاده کند.
چین و هند که وابستگی زیادی به نفت خلیج فارس دارند ممکن است به دنبال خرید نفت از روسیه و کشورهای دیگر باشند. اما در بلندمدت با وابستگی به روسیه امنیت انرژی این کشورها در خطر خواهد بود.
روسیه به عنوان یکی از صادرکنندگان بزرگ نفت، ممکن است از افزایش قیمت نفت سود ببرد، اما از نظر ژئوپلیتیکی مایل نیست که خلیج فارس کاملاً بی‌ثبات شود، زیرا روابط تجاری زیادی با کشورهای عربی دارد.
از طرفی کشورهای اروپایی که پیش‌تر برای کاهش وابستگی به انرژی روسیه تلاش کرده بودند، در صورت بسته شدن تنگه هرمز با چالش جدی تأمین انرژی مواجه خواهند شد.
اگرچه ایران یکی از قدرت‌های نظامی منطقه است و توانایی ایجاد اختلال در عبور و مرور کشتی‌های نفتکش را دارد، اما این اقدام تبعات بسیاری برای ایران خواهد داشت. بسته شدن تنگه هرمز باعث خواهد شد که کشورهای غربی، به ویژه آمریکا و اتحادیه اروپا، تحریم‌های سخت تری علیه ایران اعمال کنند. این تحریم‌ها می‌توانند شامل انسداد بیشتر دارایی‌های ایران، تحریم کامل بخش انرژی و حتی اقدامات نظامی هدفمند علیه تأسیسات ایران باشند. بستن تنگه هرمز می‌تواند جرقه‌ای برای یک درگیری نظامی بین ایران و کشورهای غربی، به ویژه آمریکا و متحدانش در منطقه باشد. آمریکا حضور نظامی گسترده‌ای در خلیج فارس دارد و ممکن است برای باز نگه داشتن تنگه از اقدامات نظامی مستقیم استفاده کند.
باید به این نکته توجه نمود که ایران نیز مانند دیگر کشورهای منطقه بخشی از صادرات نفت خود را از طریق تنگه هرمز انجام می‌دهد. بسته شدن این مسیر می‌تواند اقتصاد ایران را که پیش از این نیز تحت فشار تحریم‌ها قرار دارد، بیش از پیش ضعیف کند. در نتیجه قطع درآمدهای نفتی می‌تواند منجر به افزایش تورم، کاهش ارزش ریال و تشدید مشکلات اقتصادی و معیشتی در ایران شود که ممکن است نارضایتی داخلی را افزایش دهد.
